Ik draai al een tijdje mee in de wondere wereld van Learning en Development en heb door de jaren heen al heel wat termen, methodes, hypes, benaderingen, theorieën en ja, zelfs meer dan eens, de zogenaamde zaligmakende en eeuwige oplossingen. Ik heb er ook al heel wat weer zien verdwijnen, of geweer van schouder weten veranderen…
Eentje die echter al langer meegaat, en al veel srepen heeft verdiend, is de wondere wereld van Instruxional Design (of Instructional Design). En toch krijg daar geregeld nog de vraag gesteld: Wat is dat nu eigenlijk?
Awel mijn beste leergierige vriend, ik zal u dat eens haarfijn uitleggen. Want of je nu een leraar, een trainer, een L&D’er of gewoon iemand met een passie voor het helpen van anderen bij het leren, dan kan dit artikel je daar wellicht bij helpen. Ik loods je graag even door de basisprincipes en deel tegelijkertijd wat persoonlijke ervaringen. Want Instruxional Design is niet zomaar een modewoord maar een waardevolle skill om in je toolbox te hebben.
Stel, je plant een road trip. Je zou niet zomaar in de auto stappen en beginnen rijden zonder GPS of app, toch? (Tenzij je mijn neef Jeroen bent, maar dat is een verhaal voor een andere keer). Instructieontwerp is te vergelijken met een GPS bij het leren — het is het proces om educatieve ervaringen te creëren die duidelijk, effectief en daadwerkelijk helpen om mensen te krijgen waar ze moeten zijn.
In essentie gaat instructieontwerp over het ontwerpen van leerervaringen die mensen doen zeggen: "Wow, nu begrijp ik het echt!" En als iemand die in de loopgraven heeft gestaan, kan ik je vertellen dat het net zo bevredigend is als het vinden van dat laatste stukje van de puzzel, … onder de zetel.
De basisprincipes van instructional design
Oké, laten we dit even opsplitsen in hapklare, verteerbare stukjes:
Begin met diegene die je wil laten leren (oftewel: ken je doelpubliek)
De eerste regel van instructieontwerp? Het gaat niet om jou. Het gaat om hen — je doelpubliek. Of je nu aan kinderen, volwassenen of iets daartussenin lesgeeft, je moet in hún hoofden kruipen. Wat weten ze? Wat moeten ze weten? En, het allerbelangrijkste, hoe kan je ze lang genoeg wakker houden om het te leren?
Stel kristalheldere doelen
Stel je voor: je bent aan het koken - topchefs en super-hobbykoks even buiten beschouwing gelaten - en je wil een geslaagde maaltijd op tafel krijgen. Het begint bij een recept. Het uiteindelijke doel is wel het gerecht, maar het recept zorgt voor de juiste ingrediënten, verhoudingen, timing en hoeveelheden die je nodig hebt om het te maken. Leerdoelen zou je kunnen vergelijken met een recept voor je cursus. Zij ondersteunen het hoger doel, het gerecht, of de impact die je wil maken op je organisatie of individu. Ze maken precies duidelijk wat de cursisten moeten meenemen. Geloof me, zonder duidelijke doelen gooi je gewoon ingrediënten in een pot en hoop je op het beste. (Spoiler: dat loopt zelden goed af.)
Hak het in stukken
Niemand houdt ervan om uit een brandslang te drinken, vooral niet als het op leren aankomt. Verdeel je inhoud in stukken. Kleine, beheersbare hapjes die jouw cursisten écht kunnen verwerken. Begin met de basis en werk toe naar het ingewikkelde spul. Onthoud hierbij: Rome werd niet in één dag gebouwd, net zomin als het begrip van een doorsnee collega.
Maak het leuk en interactief
Leren hoeft niet saai te zijn - tenzij je een cursus geeft over verf drogen, in dat geval, veel succes. Hoe meer je leerlingen betrekt bij het materiaal — door quizzen, discussies of activiteiten — hoe beter ze het zullen begrijpen en onthouden. Zie het als het verschil tussen dat recept lezen of het ook effectief ook te bereiden.
Evalueer en stuur bij
Hoe weet je of ze het snappen? Je moet ze testen, maar niet op een “ik zal u daar eens hebben”-manier. Beoordelingen moeten in lijn zijn met je doelen en de cusristen een kans geven om te laten zien wat ze hebben geleerd. En vergeet zeker niet feedback te geven — bij voorkeur natuurlijk opbouwende feedback, niet de “thank you, come again”-soort.
De MVP’s: Modellen die je op weg kunnen zetten
Laten we het hebben over enkele veelgebruikte modellen. Net zoals elke superheld zijn gadgets heeft, hebben ook wij instructieontwerpers onze modellen. Hier zijn er twee waar ik zelf maar al te vaak op terugval:
Het ADDIE Model
ADDIE is als het Zwitsers zakmes van Instruxional Design. Het staat voor Analyse, Design, Development, Implementation, en Evaluation. Het is een stapsgewijs proces dat je helpt om een cursus of trainingsprogramma te maken dat je niet teleurstelt.
Bloom’s Taxonomy
Bloom’s Taxonomy is als de ladder die je cursisten beklimmen. Het helpt je te ontdekken of ze gewoon dingen onthouden of ze ook daadwerkelijk toepassen. De ladder begint met basiskennis (Kunnen ze het zich herinneren?) en gaat helemaal naar het creëren van nieuwe ideeën (Kunnen ze het volgende grote ding zelf uitvinden?).
Klaar om zelf de mouwen op te stropen?
Nu je de basis kent, duiken we de praktijk in. Hier is hoe je wat je hebt geleerd in de praktijk kunt brengen:
Ken je publiek
Doe een beetje speurwerk over wie je publiek is en wat ze nodig hebben. Enquêtes, interviews, historiek, jobomschrijvingen, … wat je ook moet doen om ze beter te begrijpen.
Voorbeeld:Stel, je ontwerpt een cursus over communicatie voor kantoormedewerkers. Misschien kom je erachter dat ze moeite hebben met het geven van feedback. Bingo! Dat is je focus.
Stel stevige doelen
Schrijf op wat je wilt dat ze bereiken. En nee, “maak ze slimmer” is niet specifiek genoeg. Denk daarentegen wel SMART—Specifiek, Meetbaar, Haalbaar, Relevant, en Tijdgebonden.
Voorbeeld:“Aan het einde van deze cursus zullen de deelnemers op zelfverzekerde wijze constructieve feedback kunnen geven in een werkomgeving.” Bam! Duidelijk en to the point.
Creëer de content (inhoud)
Nu begint het leuke werk. Schets je inhoud en wees niet bang om creatief te zijn. Mix video’s, lezingen, discussies—wat je deelnemers maar wakker, geprikkeld en lerend houdt.
Voorbeeld:Voor de communicatiecursus kun je een mix van video’s, rollenspeloefeningen en groepsdiscussies gebruiken. Vergeet niet wat humor toe te voegen. (mijn tienerdochter Ella raadt een grappige kattenvideo aan; maar jij kent je publiek ongetwijfeld best).
Test hun kennis
Tijd om te zien of je cursisten al die wijsheid die je deelt, opnemen. Maak beoordelingen die echt hun vaardigheden testen—geen gemene vragen die hen alleen maar in de war brengen. En onthoud, feedback is je vriend.
Voorbeeld:Doe een simulatie met acteur waarin deelnemers oefenen met het geven en ontvangen van feedback. Laat ze elkaar beoordelen—opbouwend, natuurlijk!
Lanceren en leren
Geef je training en kijk hoe het gaat. Verzamel feedback (en probeer het niet persoonlijk te nemen), pas je cursus vervolgens aan om het nog beter te maken.
Voorbeeld:Na de eerste ronde van je communicatiecursus, merk je misschien dat deelnemers meer oefening nodig hebben in real-life scenario’s. Geen probleem! Voeg meer casestudy’s of rollenspellen toe in de volgende ronde.
Nog enkele handige tips
Begin Klein, Droom Groot: Neem niet meer hooi op je vork dan je aankunt. Begin met een eenvoudig project en werk je omhoog. Geloof me, er is niets mis met kleine stapjes.Blijf Nieuwsgierig: De wereld van instructieontwerp is altijd in beweging, en je moet bijblijven. Lees, verken en stop nooit met leren.Bel een collega: Doe het niet alleen! Werk samen met vakinhoudelijke experts, collega’s of zelfs je partner (hey, die is vast ook ergens een expert in, toch?). Twee hoofden zijn beter dan één.Wees bereid om bij te sturen: Soms lopen dingen niet zoals gepland. Dat is oké! Wees flexibel en wees niet bang om dingen ter plekke aan te passen. Het is allemaal onderdeel van het proces.
En dat was het dan—een spoedcursus in instructieontwerp, opgediend met een vleugje relativering en een heleboel passie.. Instructieontwerp gaat niet alleen om het maken van cursussen of trai,ningsmodules; het gaat om het maken van ervaringen die weerklank vinden, inspireren en, het allerbelangrijkste, doen leren. Dus spring zonder vrees, omarm de chaos en begin met het ontwerpen van geweldige leerervaringen.
Ben je ook geïnteresseerd in organisatieontwikkeling en lijkt het je handig om op elk moment een community aan experts binnen handbereik te hebben?
